Toksoplazmoza - objawy, ryzyko dla ciąży i profilaktyka

Toksoplazmoza to choroba pasożytnicza wywoływana przez pierwotniaka Toxoplasma gondii. Mimo że większość infekcji przebiega bezobjawowo, toksoplazmoza może być groźna, zwłaszcza dla kobiet w ciąży oraz osób z osłabionym układem odpornościowym. Poniżej przedstawiamy szczegółowy opis objawów, zagrożeń dla ciąży oraz metod profilaktyki.

Sprawdź: Jakie badania w ciąży wykonać? Dokładny kalendarz

Toksoplazmoza - co to jest?

Toxoplasma gondii to pasożyt wewnątrzkomórkowy, który może infekować ludzi i zwierzęta. Ostatecznym żywicielem są koty, które wydalają oocysty z kałem. Człowiek może zarazić się przez kontakt z zanieczyszczoną glebą, wodą, żywnością lub odchodami kotów. Najczęstsze drogi zakażenia to spożycie niedogotowanego mięsa oraz nieumytych warzyw i owoców.

Koty mogą być nosicielami toksoplazmozy, dlatego kobiety w ciąży powinny zachować ostrożność przy kontakcie z kuwetą. / Fot. Canva

Toksoplazmoza - objawy

U większości osób zdrowych toksoplazmoza przebiega bezobjawowo, a organizm sam eliminuje pasożyta lub utrzymuje go w postaci utajonej. Jednak w niektórych przypadkach mogą wystąpić objawy, zwłaszcza u osób z osłabioną odpornością:

a) u osób zdrowych:

• zazwyczaj brak objawów (ok. 80–90% przypadków),
• objawy grypopodobne - podwyższona temperatura, bóle mięśni, zmęczenie, powiększone węzły chłonne,
• zapalenie siatkówki (toksoplazmoza oczna), które może powodować zaburzenia widzenia,

b) u osób z osłabioną odpornością:

• zapalenie mózgu - drgawki, bóle głowy, zaburzenia koordynacji,
• zapalenie płuc - duszność, kaszel,
• w skrajnych przypadkach może dojść do poważnych powikłań i zgonu.

Toksoplazmoza - ryzyko dla ciąży

Toksoplazmoza jest szczególnie niebezpieczna dla kobiet w ciąży, ponieważ zakażenie może prowadzić do przeniesienia pasożyta na płód (toksoplazmoza wrodzona), co może spowodować poważne wady rozwojowe. Ryzyko zależy od momentu zakażenia w ciąży:

a) I trymestr - ryzyko przeniesienia wynosi ok. 15-20%, ale infekcja na tym etapie może prowadzić do najcięższych powikłań: poronienia lub wad takich jak wodogłowie, małogłowie, zwłóknienie wątroby;

b) II trymestr - ryzyko przeniesienia wzrasta do ok. 25-30%. Możliwe są powikłania neurologiczne oraz zaburzenia widzenia (toksoplazmoza oczna);

c) III trymestr - ryzyko przeniesienia wynosi nawet 60%. Noworodek może nie wykazywać objawów przy urodzeniu, jednak późniejsze skutki obejmują opóźnienie rozwoju, ślepotę i problemy neurologiczne;

d) toksoplazmoza wrodzona - może prowadzić do zapalenia mózgu, wodogłowia, opóźnienia rozwoju umysłowego oraz ślepoty.

W ciąży ważne jest regularne monitorowanie zdrowia, aby uniknąć ryzyka związanego z zakażeniem toksoplazmozą. / Fot. Canva

Toksoplazmoza - diagnostyka

Diagnostyka opiera się na badaniach serologicznych wykrywających przeciwciała przeciw Toxoplasma gondii. Testy serologiczne umożliwiają określenie, czy zakażenie jest aktywne, czy przebyte wcześniej.

• Przeciwciała IgG (toksoplazmoza - przeciwciała IgG) - świadczą o wcześniejszym kontakcie z pasożytem i odporności.
• Przeciwciała IgM (toksoplazmoza - przeciwciała IgM) - ich obecność wskazuje na świeże zakażenie.
• Testy awidności IgG (toksoplazmoza - awidność p/c IgG) - określają, czy zakażenie miało miejsce niedawno (niska awidność) czy dawno temu.

W przypadku podejrzenia toksoplazmozy wrodzonej, można wykonać badania obrazowe płodu (USG) oraz badania genetyczne, takie jak PCR, z próbki płynu owodniowego.

Toksoplazmoza - leczenie

Leczenie zależy od stanu pacjenta oraz ryzyka powikłań:

a) osoby zdrowe:

• w większości przypadków nie wymaga leczenia, ponieważ układ odpornościowy zwalcza infekcję,

b) kobiety w ciąży:

• spiramycyna - stosowana we wczesnym okresie ciąży, zmniejsza ryzyko przeniesienia zakażenia na płód;
• pirymetamina i sulfadiazyna - stosowane w późniejszych etapach ciąży, gdy potwierdzono zakażenie płodu; podawane z kwasem foliowym, aby zmniejszyć ryzyko działań niepożądanych;

c) osoby z osłabionym układem odpornościowym:

• wymagają intensywnej terapii z użyciem leków przeciwpasożytniczych, aby zapobiec powikłaniom, takim jak zapalenie mózgu czy płuc.

Toksoplazmoza - profilaktyka

Zachowanie odpowiednich środków ostrożności jest kluczowe, szczególnie dla kobiet w ciąży i osób z grup ryzyka:

a) dieta i higiena:

• unikanie surowego mięsa oraz niepasteryzowanych produktów mlecznych,
• mycie rąk po kontakcie z surowym mięsem, warzywami, owocami, glebą,
• mycie warzyw i owoców przed spożyciem,
• picie tylko przegotowanej lub butelkowanej wody,

b) kontakt z kotami:

• kobiety w ciąży powinny unikać czyszczenia kuwety i kontaktu z odchodami kotów, a jeśli to konieczne, należy nosić rękawiczki i dokładnie myć ręce po kontakcie,
• unikanie kontaktu z dzikimi kotami i ich odchodami,

c) badania kontrolne:

• w ciąży zaleca się regularne badania serologiczne, aby monitorować poziom przeciwciał; kobiety z ujemnym wynikiem IgG powinny być szczególnie ostrożne i unikać sytuacji ryzykownych.

Toksoplazmoza a inne choroby

Badania sugerują, że zakażenie Toxoplasma gondii może być związane z niektórymi schorzeniami neuropsychiatrycznymi, takimi jak schizofrenia. Mechanizm tej zależności nie jest w pełni zrozumiały, ale pasożyt może wpływać na funkcjonowanie układu nerwowego poprzez wywoływanie stanu zapalnego w mózgu.

Złe samopoczucie w ciąży może być objawem infekcji, dlatego warto skonsultować się z lekarzem, aby wykluczyć toksoplazmozę. / Fot. Canva

Toksoplazmoza - statystyki i epidemiologia

Toksoplazmoza jest jedną z najczęstszych infekcji pasożytniczych na świecie. Szacuje się, że od 30% do 50% populacji globalnej miało kontakt z pasożytem. W krajach rozwijających się, gdzie higiena jest ograniczona, wskaźniki zakażeń są znacznie wyższe.

Toksoplazmoza a koty

Koty są ostatecznym żywicielem Toxoplasma gondii, ale nie każda kotka wydala oocysty. Ryzyko zakażenia jest największe u kotów, które mają kontakt z dzikimi zwierzętami, np. polują na gryzonie. Koty domowe, które nie wychodzą na zewnątrz i są karmione gotowym pożywieniem, stanowią minimalne ryzyko. Właściwa higiena wokół zwierząt domowych znacznie redukuje zagrożenie.

Badaj się w Swisslab.pl

Toksoplazmoza jest chorobą pasożytniczą, która w większości przypadków przebiega bezobjawowo, ale może stanowić poważne zagrożenie dla kobiet w ciąży i osób z osłabioną odpornością. Przeniesienie zakażenia na płód w ciąży może prowadzić do poważnych wad rozwojowych, dlatego kluczowe znaczenie ma profilaktyka, taka jak odpowiednia obróbka żywności, unikanie kontaktu z zainfekowanymi kotami oraz regularne badania kontrolne.

Profilaktyka jest szczególnie istotna dla kobiet w ciąży, ponieważ wczesne wykrycie i leczenie mogą znacząco zmniejszyć ryzyko powikłań dla dziecka.

Oferujemy następujące pakiety badań:

• Pakiet Badań dla Kobiet Planujących Ciążę;
• Podstawowy Pakiet Badań dla Kobiet w Ciąży I TRYMESTR;
• Poszerzony Pakiet Badań w Ciąży I TRYMESTR;
• Pełny Pakiet Badań w Ciąży I TRYMESTR;
• Podstawowy Pakiet Badań w Ciąży II TRYMESTR;
• Podstawowy Pakiet Badań w Ciąży III TRYMESTR;
• Pakiet Badań dla Kobiet po Porodzie.

Do badań nie musisz się w żaden sposób przygotować - wystarczy kupić voucher i przyjść do wybranego laboratorium na pobranie krwi.

Sprawdź: 8 powodów, dla których od dzisiaj zaczniesz badać się regularnie

Ten artykuł ma charakter wyłącznie informacyjny i nie stanowi porady medycznej. Informacje zawarte w niniejszym dokumencie nie zastępują i nigdy nie powinny być traktowane jako profesjonalna porada medyczna.

Źródła:

• https://www.gov.pl/web/wsse-warszawa/epid-toksoplazmoza
• https://www.mp.pl/pacjent/choroby-zakazne/choroby/zarazenia-pasozytnicze/159099,toksoplazmoza