Szczepienie na koronawirusa – jak uniknąć powikłań

Szczepienia są generalnie bezpieczne, ale ostrożność i tak jest wskazana.

Większość zaszczepionych osób nie zauważa żadnych poważniejszych efektów ubocznych. Po niektórych szczepionkach pojawiają się objawy, przypominające infekcję wirusową (tak jest np. po przyjęciu szczepionki, wyprodukowanej przez AstraZenekę i po drugiej dawce szczepionki, wyprodukowanej przez firmę Pfizer). Jednak nie te objawy najbardziej niepokoją kandydatów do zaszczepienia. Większy strach budzi ryzyko zachorowania na zakrzepicę. Czy ten strach jest uzasadniony? I tak, i nie.

Oficjalne stanowisko Europejskiej Agencji Leków

Eksperci, reprezentujący tę organizację, przyznali, że szczepionki przeciwko koronawirusowi rzeczywiście mogą powodować groźne powikłania w postaci zakrzepicy – choć wciąż nie jest to pewne. Zakrzep krwi może pojawić się w różnych częściach ciała – w ramach komplikacji poszczepiennych notowano bowiem zarówno zakrzepicę żył głębokich (te żyły znajdują się w kończynach), skutkującą czasem zatorowością płucną, jak i zakrzepicę naczyń mózgowych (głównie tych, odpowiadających za odprowadzenie krwi z czaszki).

Szczepienia i zakrzepica – co je łączy?

Jak na razie dokładnie nie wiadomo, co powoduje powikłania, powiązane z zakrzepicą. Czy są związane wyłącznie ze szczepionką, czy też może osoby, które ich doznały, miały jakieś inne uwarunkowania zdrowotne, będące przyczyną powikłań? Naukowcy biorą pod uwagę reakcję autoimmunologiczną, związaną ze szczepieniem. Reakcja ta miałaby doprowadzić do nadmiernej aktywacji tych ciałek krwi, które odpowiadają za jej krzepnięcie. U osób, które dostały poszczepiennej zakrzepicy zauważono bowiem małopłytkowość – czyli spadek liczby tych ciałek krwi, które odpowiadają za krzepnięcie krwi. W odpowiedzi na spadek liczby tych ciałek, organizm aktywizuje te, które pozostały, a to sprawia, że robią się one nadmiernie aktywne. Zlepiają się ze sobą, choć nie ma takiej potrzeby i w ten sposób rozwija się zakrzep. Nie wiadomo jednak na pewno, że liczba płytek krwi spadała po szczepieniu. Być może była niska także przed zastrzykiem, tylko nikt tego nie sprawdził.

Zakrzepica po szczepieniu to ekstremalnie rzadkie powikłanie

Wiadomo jednak na pewno, że powikłania w postaci zakrzepicy są ekstremalnie rzadkie. Pojawiają się średnio u dwóch do pięciu osób na MILION zaszczepionych – to nawet nie jest jeden promil przypadków! Jak niewielkie jest to ryzyko widać wyraźniej, kiedy porówna się tę liczbę z liczbą przypadków zakrzepicy w ogólnej populacji – a na tę chorobę co roku zapadają średnio dwie na kilka tysięcy osób.

Wiadomo też, że bezpieczniej jest się zaszczepić, niż zachorować na covid – także w kontekście zakrzepicy. Covid okazał się bowiem groźny nie tylko dla płuc. Doświadczenia lekarzy pokazały, że nowy koronawirus ma tzw. powinowactwo do nabłonka naczyń, czyli oddziałuje na komórki, znajdujące się w śluzowce żył i tętnic. Przez to samo zachorowanie na covid zwiększa zagrożenie rozwojem zakrzepicy kilkadziesiąt razy bardziej, niż przyjęcie szczepienia.

Na jakie objawy zwracać uwagę?

Efekty uboczne po szczepieniu można podzielić – ogólnie – na dwie grupy. Pierwsza obejmuje te wszystkie objawy, które pojawiają się dość szybko po przyjęciu szczepionki (zazwyczaj następnego dnia). Obejmują one ból i zaczerwienienie w miejscu zaszczepienia, ból ramienia, stan podgorączkowy, bóle mięśni i stawów, ból głowy, osłabienie, ogólnie gorsze samopoczucie. Objawy te mijają po dwóch, góra trzech dniach.

Powikłania w postaci zakrzepicy, jeśli się pojawią, występują 3 - 14 dni po zaszczepieniu. Jeśli więc od Twojego szczepienia minął miesiąc, nie musisz się już niczego obawiać. Jeśli jednak szczepienie odbyło się niedawno, na wszelki wypadek pilnuj tych objawów:

• silny ból głowy

• ból w nodze (najczęściej łydce, ale niekoniecznie), wyraźne zaczerwienienie i ocieplenie w dotyku

• puchnięcie nogi (jednej), napięta skóra w obrzękniętej okolicy,

• silny ból w podbrzuszu

• uczucie słabości w kończynach (często po jednej stronie)

• nagłe problemy z widzeniem lub mówieniem

• zmiany w czuciu

• duszności, problemy z oddychaniem

Jeśli zauważysz którykolwiek z tych symptomów, jak najszybciej skontaktuj się z lekarzem i powiedz mu, co się dzieje oraz że niedawno się szczepiłeś. Na szczęście, zakrzepicę można skutecznie leczyć. Warto jednak obserwować organizm i szybko reagować, bo zakrzepica jest jak wiele innych chorób – im wcześniej wykryta, tym łatwiejsza do pokonania.

Jak zapobiegać zakrzepicy?

Są pewne czynniki, które sprawiają, że ryzyko rozwoju zakrzepicy rośnie. Są to:

• palenie papierosów i spożywanie alkoholu

• noszenie bardzo uciskającej odzieży (zarówno spodni czy spódnicy, jak i skarpetek z bardzo mocnym ściągaczem)

• wielogodzinne siedzenie bez ruchu

• odwodnienie, a więc zapominanie o piciu, spożywanie niewielkiej ilości płynów, ale też utrata płynów, np. z biegunką czy wymiotami

• leżenie przez kilka dni (np. z powodu choroby)

• zażywanie środków hormonalnych (antykoncepcja i HTZ).

Jeśli chcesz więc zminimalizować ryzyko zakrzepicy po szczepieniu, pamiętaj, aby dużo pić i unikać długiego unieruchomienia. To najważniejsze. Jeśli masz powikłania poszczepienne w postaci gorączki, dodatkowo zwiększ ilość wypijanych płynów, bo gorączka odwadnia organizm. Nie pij alkoholu przez co najmniej dwa tygodnie; tyle samo czasu wstrzymaj się od palenia. Chodź codziennie na spacery, a jeśli możesz to i dwa razy dziennie. Nie siedź zbyt długo bez ruchu. Wstań przynajmniej raz na godzinę, przejdź się po mieszkaniu lub biurze, zrób kilka przysiadów, pomaszeruj w miejscu, wysoko unosząc kolana. Możesz profilaktycznie zażywać przez dwa tygodnie po szczepieniu suplement ze zmikronizowaną diosminą i hesperydyną. Te substancje zwiększają napięcie ścianek naczyń krwionośnych, zmniejszając ryzyko zastojów w ich obrębie.

Obserwuj też organizm, by w razie zagrożenia szybko zareagować.