Vademecum HIV

W jaki sposób można zarazić się HIV? Czy przytulenie zarażonej koleżanki jest bezpieczne? Co zrobić, jeśli właśnie otrzymałem/am pozytywny wynik testu na HIV? Pytań o HIV można postawić wiele. Niestety, często w ogóle nie zostają zadane… Wiedza to pierwszy krok do zdrowego życia, dlatego zebraliśmy dla Was najważniejsze informacje o HIV w formie krótkiego vademecum.

HIV - czym jest i czy należy się go bać?

HIV, od ang. Human Immunodeficiency Virus, to ludzki wirus upośledzenia odporności. Powoduje on zakażenie, które stopniowo zmniejsza odporność organizmu. Nieleczone, w przeciągu kilku lat prowadzi do rozwoju AIDS (ang. Acquired Immunodeficiency Syndrome), czyli zespołu nabytego niedoboru odporności. AIDS upośledza odporność organizmu, czyniąc go niemal bezbronnym przed różnego rodzaju infekcjami czy chorobami. Drobne przeziębienie może wtedy okazać się śmiertelne.

HIV - jak przebiega zakażenie?

Zakażenie HIV przebiega w mało charakterystyczny sposób. Po 3-8 tygodniach od zakażenia występuje ostra choroba retrowirusowa, którą bardzo łatwo pomylić z grypą. Objawami choroby są ból głowy, kaszel, gorączka czy powiększenie węzłów chłonnych. W początkowym okresie zakażenia poziom wiremii (ilości wirusa we krwi) jest bardzo wysoki, dlatego osoba zakażona stanowi szczególne zagrożenie dla innych. Następnym etapem zakażenia, trwającym od kilku do kilkunastu lat jest okres bezobjawowy, po którym następuje okres objawowy, w 50% przypadków kończący się zachorowaniem na AIDS, a to z kolei – śmiercią.

Regularne badania i wczesne wykrycie HIV pozwalają na szybsze rozpoczęcie leczenia i lepszą jakość życia. / fot. Canva

HIV - profilaktyka. Jak można zarazić się HIV?

By skutecznie zapobiegać zarażeniu się wirusem HIV, najpierw należy wiedzieć, w jaki sposób można się nim zarazić. Zakażenie wirusem HIV może nastąpić trzema drogami:

• kontakty seksualne – wszelkiego rodzaju, zarówno waginalne, analne, jak i oralne,
• krew – w sytuacji, gdy krew zakażonej osoby dostanie się do naszego organizmu, np. przez błony śluzowe, uszkodzony naskórek lub korzystanie z tej samej igły,
• z matki na dziecko – podczas ciąży, porodu lub karmienia piersią.

Bezpieczne są więc wszystkie kontakty, w których nie dochodzi do kontaktu z wydzielinami narządów płciowych lub krwią zakażonej osoby. Wirus NIE przenosi się drogą kropelkową, nie występuje w ślinie czy pocie. Bezpieczne jest więc korzystanie z tej samej łazienki, kuchni czy basenu co osoba seropozytywna.

Kontakty seksualne

Kontakty seksualne różnią się od siebie stopniem ryzyka przeniesienia wirusa HIV. Niektóre techniki seksualne są bardziej bezpieczne od innych, warto więc wiedzieć, w jakiej sytuacji jesteśmy szczególnie narażeni na zakażenie.

Najbardziej ryzykowny jest seks analny, zarówno dla osoby biernej, jak i czynnej, choć osoba bierna jest bardziej narażona na zakażenie. Odbyt, w przeciwieństwie do pochwy, nie jest przystosowany do penetracji, dlatego podczas stosunku jest bardzo podatny na uszkodzenia (warto zadbać o odpowiednie nawilżenie lubrykantem na bazie wody). Przez uszkodzoną tkankę odbytu wirus występujący w spermie łatwo przeniknie do organizmu. Osoba czynna z kolei, narażona jest na kontakt z krwią osoby biernej.

Kontakt waginalny także niesie za sobą spore ryzyko przeniesienia wirusa HIV. Co ciekawe, wirus dużo łatwiej przenosi się z mężczyzny na kobietę niż na odwrót. Dlaczego tak jest?

Zakażenie HIV a płeć

Po pierwsze, stężenie wirusa w nasieniu jest dużo większe niż w wydzielinach żeńskich narządów płciowych. Kobiety posiadają także znacznie większy obszar wrażliwy na zakażenie – błonę śluzową pochwy i szyjki macicy. U mężczyzn jest to zaledwie niewielka obwódka błony śluzowej koło cewki moczowej i wewnętrzna warstwa napletka. Nasienie zazwyczaj pozostaje przez jakiś czas w narządach kobiety, wydłużając ekspozycję błony śluzowej na wirusa.

Jak zabezpieczać się przed zakażeniem HIV?

Prezerwatywa

Najłatwiej dostępną metodą zabezpieczenia się przed zarażeniem wirusem HIV jest stosowanie prezerwatywy. Odpowiednio założona, używana przez cały stosunek i prawidłowo zdjęta prezerwatywa daje prawie całkowitą ochronę przed zakażeniem.

Prezerwatywy i PrEP to skuteczne metody zapobiegania HIV. / fot. Canva

Maska oralna

Jeśli chcemy uprawiać seks oralny, warto sięgnąć po maskę oralną, która nie dopuści do kontaktu błon śluzowych jamy ustnej z wydzielinami narządów płciowych drugiej osoby.

Test

Przed stosunkiem z nowym partnerem seksualnym najlepiej wspólnie wykonać test w kierunku HIV oraz innych chorób wenerycznych. Dzięki temu będziecie czuć się bezpieczniej i pewniej.

PrEP

Jeśli ryzyko zakażenia wirusem HIV jest wysokie, bo np. uprawiamy przygodny seks z różnymi osobami, warto rozważyć stosowanie PrEP-u, czyli profilaktyki przedekspozycyjnej (od ang. Pre-exposure Prophylaxis). PrEP polega na profilaktycznym przyjmowaniu leków przeciwretrowirusowych (stosowanych w terapii HIV) zarówno przed seksem, jak i po nim. PrEP zapobiega przenikaniu wirusa HIV do organizmu oraz hamuje jego replikację. Dla pełnej skuteczności ważne jest regularne przyjmowanie leku.

Odbyłam/em ryzykowny kontakt seksualny – co mam teraz robić?

Po pierwsze – nie panikuj. Im wcześniej zaczniesz działać, tym większe szanse, że unikniesz zakażenia. Na początek, warto wiedzieć, czego na pewno NIE należy robić:

• nie uprawiaj seksu – w początkowej fazie infekcji zaraża się najbardziej,
• nie oddawaj krwi w celach krwiodawstwa,
• jeśli planowałaś zajść w ciążę, nie rób tego teraz,
• nie karm piersią.

Pierwszy test na HIV należy wykonać jak najszybciej – żeby określić wyjściowy stan serologiczny, czyli to, czy do tej pory Twój organizm był wolny od wirusa HIV. Kolejny test wykonuje się po 6 tygodniach od ryzykownego kontaktu, trzeba bowiem poczekać, aż minie okres tzw. okna serologicznego.

Okno serologiczne

Okno lub okienko serologiczne to okres zaraz po zakażeniu wirusem HIV, gdy poziom przeciwciał lub antygenu HIV w organizmie jest zbyt niski, by testy mogły potwierdzić obecność wirusa HIV w organizmie. Okres ten trwa zazwyczaj od 2 do 6 tygodni. Jeśli wykonamy test za wcześnie, możemy otrzymać wynik fałszywie negatywny.

PEP – masz 72 godziny!

PEP to skrót od ang. Post-exposure Prophylaxis, oznaczającego profilaktykę poekspozycyjną. Stosuje się ją zaraz po ryzykownym kontakcie z osobą zakażoną wirusem HIV. Polega na przyjmowaniu leków zapobiegających wchłanianiu i namnażaniu się wirusa HIV w organizmie. By PEP był skuteczny, trzeba działać szybko. Im wcześniej zaczniemy przyjmować PEP, tym większa szansa na zatrzymanie rozwoju infekcji. Z każdą godziną od ryzykownego kontaktu, skuteczność PEP niestety maleje, a już po 72 h leczenie PEP jest nieskuteczne.

Mam HIV – co robić?

Wykonałaś/eś test na HIV i wyszedł pozytywny? Jeśli czujesz się zagubiona/y i przestraszona/y, pamiętaj, że wiele osób przechodziło to przed Tobą. Najważniejsze, że znasz już swój status. HIV jest groźny właśnie wtedy, gdy nie wiemy o swoim zakażeniu.

Gdzie się zgłosić?

Jeśli otrzymałeś/aś pozytywny wynik testu na HIV, zgłoś się do PKD – Punktu Konsultacyjno-Diagnostycznego. Listę wszystkich punktów znajdziesz tutaj: https://aids.gov.pl/pkd/. Osoby pracujące w PKD pomogą Ci przejść przez cały proces, odpowiedzą na Twoje pytania i poradzą, gdzie zgłosić się na dalsze leczenie.

Co zmieni się w moim życiu?

Niewiele. Trzeba będzie regularnie brać leki i używać prezerwatyw podczas seksu. Poza tym, nie można zostać dawcą krwi lub organów. Szybko zdiagnozowane i prawidłowo leczone osoby seropozytywne mogą prowadzić długie i aktywne życie, nieznacznie różniące się od życia osób w pełni zdrowych.

Dzięki nowoczesnym terapiom osoby z HIV mogą żyć długim i zdrowym życiem. / fot. Canva

Jak wygląda leczenie?

Jak na razie, nie istnieje lekarstwo na HIV, pozwalające na całkowite pozbycie się wirusa z organizmu. Badania w tym kierunku cały czas postępują, a każda kolejna terapia jest coraz skuteczniejsza i mniej obciążająca dla osoby zakażonej. Stosowana obecnie terapia antyretrowirusowa polega na codziennym, regularnym przyjmowaniu leków, które hamują rozmnażanie się wirusa w organizmie. Należy pamiętać także o tym, że wirus HIV osłabia układ odpornościowy. Warto więc zadbać o zdrowy tryb życia – rzucić palenie, odstawić alkohol, zdrowo się odżywiać i uprawiać sport.

Jak poinformować bliskich?

Pamiętaj, że jeśli przez jakąś formę kontaktu (np. z Twoją krwią) nie narażasz ich zdrowia, nie musisz nikogo informować o swoim zakażeniu. Jeśli jednak chciał(a)byś odbyć taką rozmowę i odpowiednio się do niej przygotować, możesz uzyskać pomoc psychologów we wspomnianych już PKD. Ludzie różnie reagują na taką wiadomość. Czasem okazują wsparcie lub stają się nadopiekuńczy, a czasem zrywają znajomość lub zwiększają dystans. Dlatego daj sobie czas, by na spokojnie zastanowić się, komu i kiedy chcesz o tym powiedzieć.

Czy muszę informować partnerów seksualnych?

Tak. Jest to nawet uregulowane prawnie. Art. 161 §1 kk brzmi: Kto, wiedząc, że jest zarażony wirusem HIV, naraża bezpośrednio inną osobę na takie zarażenie, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

Plus/minus – jak wygląda związek osób HIV+ i HIV-

Związek dwóch osób, z których jedna zakażona jest wirusem HIV, a druga nie, nie jest skazany na brak bliskości fizycznej. Taka relacja na pewno różni się nieco od związku osób w pełni zdrowych. Trzeba bowiem pamiętać o pewnych sprawach, które zapewnią obu osobom poczucie bezpieczeństwa.

Osoby w związku plus/minus jak najbardziej mogą uprawiać seks. Należy jednak pamiętać o odpowiednim zabezpieczeniu, takim jak:

• prezerwatywa,
• PrEP dla osoby HIV-,
• terapia antyretrowirusowa dla osoby HIV+,
• bezpieczne techniki seksualne.

Prezerwatywa

Prawidłowo noszona prezerwatywa skutecznie zabezpiecza przed zakażeniem HIV. Chroni także przed przenoszeniem innych chorób i infekcji, na które osoba seropozytywna jest szczególnie narażona. Dlatego nawet w przypadku stosowania PrEP-u przez osobę zdrową, nie warto rezygnować z prezerwatywy.

Mitem jest, że seks dwóch osób HIV+ jest bezpieczny, ponieważ są już zarażone, więc nic gorszego im się nie stanie. W przypadku wirusa HIV może bowiem dojść do tzw. nadkażenia.

Nadkażenie

Nadkażenie (lub superinfekcja) to sytuacja, w której do organizmu osoby już zakażonej HIV dostaje się wirus HIV o innym genotypie. Wirus HIV ciągle mutuje – w sytuacji, gdy zetknie się z innym genotypem, może dojść do powstania wirusa odpornego na stosowane leczenie. Dlatego naprawdę nie warto ryzykować.

PrEP dla osoby HIV-

O PrEP pisaliśmy już wyżej, przypomnijmy jednak, że jest to profilaktyka przedekspozycyjna, polegająca na regularnym przyjmowaniu leków przez osobę zdrową, utrudniających przedostanie się wirusa do organizmu i jego replikację.

Terapia antyretrowirusowa dla osoby HIV+

Terapia antyretrowirusowa hamuje rozwój wirusa i może znacząco obniżyć poziom wiremii. Dzięki odpowiednio prowadzonej terapii i regularnemu stosowaniu leków, poziom wiremii można obniżyć do niewykrywalnego poziomu. Istnieje hipoteza, według której osoba z niewykrywalnym poziomem wiremii nie zaraża już innych. Ten stan określa się mianem U=U, od ang. Undetectable=Untransmittable, czyli Niewykrywalny=Nieprzenoszalny. Należy jednak pamiętać, że nadal jest to tylko hipoteza, która nie została potwierdzona w wystarczającej ilości badań.

Bezpieczne techniki seksualne

Każda forma bliskości fizycznej, w której nie dochodzi do kontaktu błon śluzowych z zakaźnymi wydzielinami (krwią, spermą, wydzielinami z pochwy, ludzkim mlekiem) jest bezpieczna. Pozostałe kontakty seksualne różnią się stopniem ryzykowności, dlatego warto zadbać o dodatkowe zabezpieczenie, np. w postaci prezerwatywy czy maski oralnej.

Bliskość i bezpieczeństwo idą w parze. Komunikacja i ochrona to podstawa udanej relacji. / fot. Canva

Wspólne mieszkanie w związku HIV+/-

Poza kwestiami związanymi z seksem, wystarczy zachować podstawowe zasady higieny – używać osobnych szczoteczek do zębów czy maszynek do golenia. Dotykanie się, przytulanie i całowanie jest w pełni bezpieczne.

HIV a rodzicielstwo

Każda para, która planuje ciążę, powinna wykonać test na HIV. Rodzice, z których jedno lub oboje są nosicielami wirusa HIV, mogą mieć zdrowe dziecko, muszą jednak wiedzieć o swoim zakażeniu! Jeśli kobieta już jest w ciąży, powinna wykonać test dwukrotnie – około 10. tygodnia ciąży oraz między 33. a 37. tygodniem ciąży.

HIV a macierzyństwo

Jeśli kobieta wie o swoim zakażeniu i stosuje odpowiednie leczenie, istnieje aż 99% szans na urodzenie zdrowego dziecka. By zmniejszyć ryzyko zakażenia dziecka, zaleca się także:

• wykonanie cesarskiego cięcia,
• rezygnację z karmienia piersią,
• poddanie noworodka terapii antyretrowirusowej.

HIV a tacierzyństwo

Jeśli mężczyzna ma niewykrywalną wiremię, ryzyko zarażenia kobiety i dziecka, które spłodzi, jest bardzo niewielkie. Kobieta, z którą seropozytywny mężczyzna stara się o dziecko, może dodatkowo stosować PrEP, który zwiększy poczucie bezpieczeństwa pary i nie zagraża ciąży.

Wykonanie testu na HIV zajmuje kilka minut. A może uratować Ci całe życie. Podaruj sobie zdrowie i zbadaj się na HIV już teraz.

Regularne badania to klucz do zdrowia. / fot. Canva

Badaj się!

Pamiętaj, że zdrowie fizyczne jest kluczowe dla utrzymania silnej i zdrowej relacji. Regularne testy mogą zapobiec potencjalnym problemom zdrowotnym i zapewnić, że oboje jesteście bezpieczni. Dbanie o swoje zdrowie i zdrowie partnera to również wyraz troski i odpowiedzialności, co dodatkowo wzmacnia zaufanie i więź między Wami.

Oferujemy następujące pakiety badań:

• Mini SEX Pakiet - HIV i kiła,
• SEX Pakiet - Badania Weneryczne - Podstawowy,
• SEX Pakiet - Badania Weneryczne - Rozszerzony,
• MAX SEX Pakiet - choroby weneryczne.

Do badań nie musisz się w żaden sposób przygotować - wystarczy kupić voucher i przyjść do wybranego laboratorium na pobranie krwi.

Sprawdź: Lepszy seks? To da się zrobić!

Ten artykuł ma charakter wyłącznie informacyjny i nie stanowi porady medycznej. Informacje zawarte w niniejszym dokumencie nie zastępują i nigdy nie powinny być traktowane jako profesjonalna porada medyczna.