Amylaza

Oznaczenie amylazy we krwi jest wykorzystywane do rozpoznania chorób trzustki. Poziom amylazy wzrasta prawie natychmiast po pojawieniu się objawów zapalenia trzustki i spada po ok. 2 dniach, dlatego oznaczenie to pomaga w precyzyjnym ustaleniu rozpoznania. Oznaczanie amylazy jest też użyteczne, choć w mniejszym stopniu, w rozpoznawaniu i ocenie przebiegu raka trzustki, jajników lub płuc, a także w ataku kamicy żółciowej i w śwince.

Co to jest amylaza?

Amylaza to enzym wytwarzany przez organizm człowieka, który odgrywa kluczową rolę w procesie trawienia węglowodanów. Jego główną funkcją jest rozkładanie skrobi i glikogenu na prostsze cukry, takie jak maltoza i glukoza, co umożliwia ich późniejsze wchłanianie i wykorzystanie jako źródło energii.

W organizmie człowieka amylaza występuje w dwóch głównych postaciach: amylaza ślinowa, produkowana przez ślinianki i działająca już w jamie ustnej, oraz amylaza trzustkowa, która jest wydzielana przez trzustkę do jelita cienkiego, gdzie kontynuuje proces trawienia skrobi. Badanie poziomu amylazy jest często stosowane w diagnostyce chorób trzustki, takich jak ostre i przewlekłe zapalenie trzustki, a także w monitorowaniu innych problemów z układem pokarmowym.

Występuje w kilku postaciach, ale dwie najważniejsze to:

• amylaza ślinowa (alfa-amylaza) - produkowana przez ślinianki, bierze udział w wstępnym trawieniu skrobi w jamie ustnej;
• amylaza trzustkowa - wydzielana przez trzustkę do jelita cienkiego, gdzie kontynuuje proces trawienia skrobi.

Wskazania do badania stężenia amylazy

Badanie poziomu amylazy w surowicy wykonuje się głównie w diagnostyce chorób trzustki, takich jak:

• ostre zapalenie trzustki - najczęstsze wskazanie, ponieważ w tej chorobie poziom amylazy gwałtownie wzrasta;
• przewlekłe zapalenie trzustki - poziom amylazy może być podwyższony, choć zwykle w mniejszym stopniu niż w ostrym zapaleniu;
• choroby ślinianek - np. świnka lub zapalenie ślinianek;
• inne choroby jamy brzusznej - takie jak perforacja wrzodu czy niedrożność jelit.

Normy amylazy

Normy poziomu amylazy w surowicy mogą się nieco różnić w zależności od laboratorium.

Za prawidłowy poziom amylazy we krwi u osób dorosłych uznaje się wyniki mieszczące się w przedziale od 25 do 125 U/l (jednostek na litr).

Wynik powinien zostać omówiony z lekarzem.

Przygotowanie do badania amylazy w surowicy

Badanie amylazy jest stosunkowo proste i nie wymaga specjalnych przygotowań. Zaleca się jednak:

• bycie na czczo - najlepiej od 8 do 12 godzin przed badaniem, co pozwala uzyskać bardziej precyzyjne wyniki;
• unikanie alkoholu na 24 godziny przed badaniem, ponieważ alkohol może wpływać na pracę trzustki i tym samym na poziom amylazy;
• powstrzymanie się od niektórych leków - niektóre leki, takie jak doustne środki antykoncepcyjne, diuretyki czy sterydy, mogą wpływać na poziom amylazy. Warto poinformować lekarza o wszystkich przyjmowanych lekach przed badaniem.

Ostateczną decyzję dot. przygotowania do badania powinien podjąć lekarz.

Co oznacza wysoki poziom amylazy?

Podwyższony poziom amylazy może wskazywać na:

• ostre zapalenie trzustki - często towarzyszy mu gwałtowny wzrost amylazy, który zwykle osiąga szczyt w ciągu 24-48 godzin od początku choroby;
• przewlekłe zapalenie trzustki - amylaza może być podwyższona, ale jej wzrost jest mniejszy niż w ostrym stanie;
• choroby ślinianek - np. zapalenie ślinianek czy świnka;
• niedrożność jelit lub inne problemy związane z jamą brzuszną;
• niewydolność nerek - może prowadzić do podwyższenia poziomu amylazy, ponieważ usuwanie enzymu z organizmu jest utrudnione.

Co oznacza niski poziom amylazy?

Niski poziom amylazy jest mniej powszechny, ale może wskazywać na:

• uszkodzenie komórek trzustki w wyniku przewlekłego zapalenia trzustki, gdzie komórki odpowiedzialne za produkcję enzymu są zniszczone;
• mukowiscydozę - w tej chorobie występują zaburzenia funkcji trzustki, co może prowadzić do obniżenia poziomu amylazy;
• ciężkie uszkodzenie wątroby - zmniejszona produkcja białek i enzymów może wpłynąć na poziom amylazy.

Podsumowując, poziom amylazy jest ważnym wskaźnikiem w diagnostyce i monitorowaniu chorób trzustki oraz innych schorzeń układu pokarmowego. Interpretacja wyników powinna być zawsze przeprowadzona przez lekarza w kontekście całokształtu stanu zdrowia pacjenta i objawów klinicznych.

Zbadaj poziom amylazy we krwi w Swisslab.pl

Badanie poziomu amylazy jest ważne, ponieważ pomaga w diagnostyce i monitorowaniu schorzeń trzustki oraz innych zaburzeń układu pokarmowego. Znaczny wzrost poziomu amylazy może wskazywać na ostre zapalenie trzustki, podczas gdy niższe wartości mogą być oznaką przewlekłego uszkodzenia trzustki lub innych problemów, takich jak mukowiscydoza. Regularne kontrolowanie poziomu amylazy jest także przydatne w monitorowaniu postępów leczenia oraz w ocenie stanu zdrowia u pacjentów z objawami bólu brzucha czy zaburzeń trawienia. Wykonaj badanie poziomu stężenia amylazy w Swisslab.pl!

Uwaga! Wyniki badań oraz niepokojące objawy należy bezwzględnie skonsultować z lekarzem.

Bibliografia:

• https://www.badania-medyczne.pl/poziom-amylazy-we-krwi-i-w-moczu/
• https://www.labtestsonline.pl/test/amylaza
• Szczeklik A., Gajewski P., Interna Szczeklika, 2022.